Το πρώτο δημοτικό σχολείο λειτούργησε το 1894 σ΄ ένα μακρινάρι στον περίβολο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Στον ίδιο χώρο υπήρχε ένας ηλιακός, στον οποίο κρέμαζαν σούσες και έπαιζαν την Λαμπρή οι κοπέλες, και δυο μικρά δωμάτια που χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικοί χώροι. Τα κτίρια αυτά κατεδαφίστηκαν απο την εκκλησιαστική επιτροπή το 1967, για καλλωπισμό του χώρου.
Πριν από το 1894 τα λίγα παιδιά που ήθελαν να μάθουν γράμματα παρακολουθούσαν ιδιαίτερα μαθήματα σε ιδιωτικούς δασκάλους. Οι δάσκαλοι αυτοί, συνήθως παπάδες, γνώριζαν μόνο ανάγνωση. Οι μαθητές έπρεπε να τους ακολουθούν και στα χωράφια.
Ο Χαράλαμπος Κούσοuλος μας αφηγείται πως ο πατέρας του, Αντώνης Χατζηγιάννη Κούσουλου, ήταν ένας από τους μαθητές του Παπαντώνη. Μια μέρα δάσκαλος και μαθητές πήγαν στο χωράφι. Ο δάσκαλος ζευγάριζε, οι μαθητές αποστήθιζαν το μάθημα και κάθε φορά που περνούσε από κοντά τους τους εξέταζε. Ο Αντώνης δεν έμαθε καλά το μάθημά του και ο δάσκαλος τον κέντρισε στα πισινά με τη βουκέντρα.
Ο Αντώνιος Γ. Τζιούρρος, μαθητής τότε, μας αφηγείται τα εξής και τα μεταφέρουμε όπως μας τα έγραψε από την Αγγλία:
“Πρώτος σαν δάσκαλος που είχεν το χωριόν το έτος 1894 ήτο ένας ηλικιωμένος μάλλον, λίγο κωμοδρόμος, από την Λάρνακα. Ήμουν επτά χρονών και πήγαινα μαθητής του. Το σχολείον ήταν εκεί που είναι το λεγόμενον δίχωρο τώρα, αλλά ήταν ένα μακρινάριν, όπως το λέγαν τότε. Υστερότερα επήραν λίγον από το μακρινάριν και μέρος που άλλες μεριές και κτίσθην το υπάρχον δίχωρο. Ναι μέσα σε κείνον το μακρινάριν είχαμεν τες καρέκλες μας 7-8 μαθητούδια. Μας έδωσεν από έναν αλφάβητάριον και μας έδειξεν ο δάσκαλος να διαβάζουμεν ως εξής όπως ήταν το αλφάβητοτον εκεί β-α=βα, γ-α=γα,δ-α=δα και ούτω καθεξής. Με κάθε φωνήεν όλα τα σύμφωνα με δυνατήν φωνήν όλοι μαζίν οι μαθητάκοι. Δεν θυμούμαι αν τα μάθαμεν όλα στον χρόνον, διότι του άλλου χρόνου μας ζήλεψαν κάποιοι κοντοχωριανοί και μας πήραν τον δάσκαλον. Έκλεισεν βέβαια , και το σχολείον, διότι δεν υπήρχεν αντικαταστάτης.
Πήγαινα σε χωριανόν παπάν λίγον καιρόν μαζί με δυο άλλους μαθητές. Ενθυμούμαι όταν επηγαίναμεν στο αλώνιν του Παπαντωνίου, αλώνευκεν ο Παπάς πάνω στην δουκάνην και εφώναζεν του βουδιού του, αλλά εμείς οι μαθητές έπρεπεν να διαβάζουμεν δυνατά να μας ακουέι. Εκαθούμαστιν στον ίσκιον της καρέττας του, αλλά αν δεν εξέραμεν καλά μας έβγαλλεν εις τον ήλιον, όπως ο Θεός τον Αδάμ έξω από τον παράδεισον. Επέρασαν δυο χρόνια χωρίς καθόλου δάσκαλον.
Το 1897 έκλεισεν συμφωνίαν με το χωριόν ο Αντώνιος Ηλ. Αντωνιάδης από τη Λάρνακα. Έμεινε 3-4 χρόνια στο χωριό και εμάθαμε λίγα γράμματα. Εν τω μεταξύ ενυμφεύθη χωριανήν μας γυναίκα. Αργότερα εχειροτονήθη παπάς και είναι ο πατέρας του χωριανού μας Σπύρου Παπαντωνιόυ και άλλων υιών και θυγατέρων. Το μισθόν του δασκάλου τον επλήρωναν οι πατέρες των παιδιών που επήγαιναν σχολείο. Εσυμφωνούσαν τον μισθόν οι ενδιαφερόμενοι επίτροποι και είσπρατταν από τους πατέρες και επλήρωναν τον δάσκαλον. Η κυβέρνηση δεν ενδιαφέρετουν να εισπράξει. Όλοι οι μαθητές ήταν 8-10. Κορίτσια καθόλου δεν έστελλαν διότι η γυναίκα δεν εχρειάζετο.... γράμματα. Ξέρω πως τους ετρέφαν οι πατέρες των μαθητών με την σειράν. Θα ήταν πολύ λίγος μισθός που επαίρναν τότε».
Ο Σπύρος Παπαντωνίου συμπληρώνει τον Τζιούρρον ως εξής:
«Ο διδάσκαλος ήταν ο Αναστάσης Μακρίδης από την Λάρνακα. Έκλεισε Συμφωνητικόν έγγραφον με το χωριό να υπηρετήσει με μισθόν £8 τον χρόνον και να τον τρέφουν οι χωριανοί. Την επαύριον το πρώτον «γεύμα» του το έφερεν ο μακαρίτης ο Στυλιανός. Ένα ψωμί και «κάτι» τυλιγμένο σ’ ένα ρούχο. Το ξετυλίγει ο δάσκαλος και βλέπει ένα μεγάλο κρεμμύδι. Τα άφησεν επί της έδρας του σχολείου και ανεχώρησεν. Μετά 5 ημέρας διορίσθη άλλος διδάσκαλος – κατά διήγησην ο Αντωνάκης Ηλία από την Λάρνακα. Ήταν ο μετέπειτα Παπαντώνιος Η. Αντωνιάδης, πατέρας του αφηγητού. Ο μισθός του 7-8 λίρες περίπου το χρόνο».
Το σχολείο στεγαζόταν στο δίχωρο δωμάτιο στην αυλή της εκκλησίας μέχρι το 1924 οπότε κτίστηκε νέα σχολική αίθουσα στο χώρο του σημερινού Α΄ Δημοτικού σχολείου. Ήταν μια τρίχωρη αίθουσα με δυο καμάρες. Αργότερα, το 1965 το ανατολικό τμήμα της αίθουσας αυτής χωρίστηκε με τοίχο και μετατράπηκε σε διευθυντήριο. Στο νότιο μέρος της αυλής του σχολείου κτίστηκαν ακόμη τρεις αίθουσες , το 1938, με κεραμίδια στη στέγη.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η αύξηση του αριθμού των μαθητών ήταν ραγδαία, οι σχολικές αίθουσες ήταν πολύ ανεπαρκείς και ενοικιάζονταν ιδιωτικές σε διάφορα μέρη του χωριού. Το 1954 προστέθηκε στο δυτικό τμήμα της τρίχωρης αίθουσας ακόμη μια και το 1965 και δεύτερη. Κτίστηκαν, επίσης, στο δυτικό τμήμα του λαχανόκηπου αποθήκη και σύγχρονα αποχωρητήρια. Έτσι ο αριθμός των σχολικών αιθουσών αυξήθηκε σε έξι.
Κατά το σχολικό έτος 1959-60 στο Δημοτικό Σχολείο προστέθηκε και έβδομη τάξη με πρόθεση να μετατραπεί σε οκτατάξιο. Η έβδομη τάξη, όμως, διαλύθηκε από τον πρώτο χρόνο. Το 1959 ιδρύθηκε ο Σύνδεσμος Γονέων και Δασκάλων που λειτουργεί από τότε, χωρίς διακοπή συμβάλλοντας στην πρόοδο του σχολείου.
Το πρόβλημα της έλλειψης καταλλήλων σχολικών αιθουσών αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά από τη Σχολική Εφορεία, επί Προέδρου Κυριάκου Σπύρου με την ανέγερση και του Β' Δημοτικού Σχολείου στην ανατολική άκρη του χωριού. Είναι ένα σύγχρονο σχολικό κτίριο με 3 ισόγειες και 3 ανώγειες αίθουσες διδασκαλίας, μικρή αίθουσα για σκηνή, αποθήκη, αίθουσες Οικοκυρικών και Τέχνης, διευθυντήριο, αίθουσα δασκάλων, σύγχρονα αποχωρητήρια και υδραγωγείο.
Έτσι από το σχολικό έτος 1967-68 λειτούργησαν στην κοινότητα Ξυλοφάγου δυο εξαδιδάσκαλα δημοτικά σχολεία.
Αποσπασμα Η Ξυλοφαγου 1989
Ανδρεας Π Πολυδωρου
http://xylofagou.webs.com/xylofagou-name